Paracetamol: działanie, bezpieczeństwo, przedawkowanie

Ból jest jedną z najczęstszych dolegliwości, które utrudniają codzienne życie. Zwykle pojawia się w najmniej spodziewanych momentach, dezorganizując nam cały dzień i uniemożliwiając wykonywanie codziennych obowiązków. Nie możemy jednak zapominać, że spełnia on również bardzo ważną rolę w organizmie człowieka — ostrzega np. o rozwijającej się poważnej chorobie czy urazie ciała.

Leki przeciwbólowe – jak znaleźć skuteczną pomoc?

Środki przeciwbólowe warto zażyć w pierwszej, narastającej fazie bólu ze względu na to, że wtedy są najskuteczniejsze. Kiedy ból osiągnie apogeum, staje się trudniejszy do opanowania. Musimy zatem zadziałać szybko i skutecznie, dlatego bardzo ważne jest jaki lek wybierzemy w pierwszej kolejności. Działanie leków przeciwbólowych nie ogranicza się tylko to łagodzenia bólu. Bardzo często preparaty te obniżają gorączkę, a niektóre zwalczają także stan zapalny. Wszystko zależy od substancji czynnej, która jest w nich zawarta. Na rynku aptecznym występuje ogromna grupa preparatów o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym. Zdecydowanie można się w tym wszystkim pogubić i choć może się wydawać, że różnorodność leków jest dla nas ogromnym udogodnieniem, to wiele osób na pewno zdaje sobie sprawę, że tak naprawdę wszystkie opierają się na zaledwie kilku substancjach czynnych. Chodzi przede wszystkim o powszechny kwas acetylosalicylowy, paracetamol czy ibuprofen. Paracetamol zaliczany jest do skutecznych i bezpiecznych leków przeciwbólowych oraz leków pierwszego wyboru.

Jak działa paracetamol?

Substancja ma za zadanie zablokować powstawanie cyklooksygenazy COX-3, enzymu, który odpowiada za powstawanie bólu. Dodatkowo może być stosowany w każdym bólu i w każdej gorączce, niezależnie od przyczyny i wieku, również u noworodków. Co więcej paracetamol hamuje także syntezę prostaglandyn w podwzgórzu. Okazuje się najlepszym lekiem pierwszego wyboru w przypadku: gorączki, bólu głowy, bólu menstruacyjnego, kostnym, w bólu reumatycznym i nerwobólu. Co więcej, nie niszczy błony śluzowej żołądka. Jest metabolizowany w wątrobie i wydalany wraz z moczem. Paracetamol doskonale wchłania się z przewodu pokarmowego, a ulgę w bólu można odczuć już po 30-60 minutach od zażycia. Dodatkowo paracetamol nie zaburza procesów krzepnięcia krwi. Paracetamol jest dostępny w różnych formach i dawkach. Można wybrać ten, który najbardziej pasuje do dolegliwości, wagi i wieku. Przykładowo Efferalgan ma w swojej ofercie zarówno tabletki musujące, jak i czopki w dawkach dostosowanych do różnych grup wiekowych:

• dla dorosłych - Efferalgan Forte, tabletki musujące (1 g paracetamolu)

• dla dzieci w wieku od ok. 6 lat (masie ciała powyżej 17 kg) i dorosłych - Efferalgan, tabletki musujące (500 mg paracetamolu)

• dla najmłodszych Efferalgan czopki w dawkach 80, 150 i 300 mg paracetamolu, dostosowanych do masy ciała dziecka.

Ryzyko przedawkowania

Paracetamol i ibuprofen to bezpieczne leki pod warunkiem, że są stosowane zgodnie z zaleceniami i w uzasadnionych sytuacjach. W przypadku niewłaściwego dawkowania mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń tkanek i narządów. Szczególnie ich długotrwałe stosowanie lub przyjęcie pojedynczej dawki większej niż zalecana może prowadzić do poważnych dla zdrowia czy życia konsekwencji. Co więcej, oba leki dostępne są bez recepty, tak więc naprawdę sami odpowiadamy za swoje bezpieczeństwo podczas kuracji przeciwbólowej. Przed zastosowaniem leku zawierającego paracetamol należy sprawdzić, czy inne przyjmowane leki (na receptę lub bez recepty) nie zawierają paracetamolu. Bardzo często do przedawkowania paracetamolu dochodzi w sposób przypadkowy. Jest to związane z szerokim asortymentem złożonych preparatów, zarówno przeciwbólowych, jak i przeciwprzeziębieniowych, w których składzie obok innych substancji znajduje się również paracetamol. Problemem jest zazwyczaj to, że nazwy leków w żaden sposób nie kojarzą się z paracetamolem i osoba, która szuka ratunku w bólu może nieświadomie bardzo szybko przekroczyć dzienną dopuszczalną dawkę paracetamolu, co w konsekwencji może doprowadzić do ciężkiego przedawkowania. Każde przyjęcie zbyt dużej dawki paracetamolu wymaga konsultacji z lekarzem. Warto pamiętać, że przy ciężkim zatruciu objawy mogą wystąpić nawet po upływie 3-4 dni od przedawkowania. Dla zachowania bezpieczeństwa dorośli powinni stosować paracetamol 2-4 razy na dobę (nie więcej niż 3 g na dobę). Pacjenci, którzy sięgają po leki przeciwbólowe, powinni kontrolować, które z nich zawierają w swoim składzie paracetamol, najważniejsze, aby nie przekraczać dopuszczalnej dawki jednorazowej ani stosować go dłużej niż 3-5 dni bez kontroli lekarza.

EFFPM/03/2018 data opracowania 07.2018